Sentimentalismong Sintunado: Mga Harana sa La India Elegante y El Indio Amante ni Francisco Balagtas at Ms Serena Serenata ni Merlinda Bobis

Abstract

Ang serenata, o higit na kilala bilang harana, ay may espesyal na lugar sa kulturang Filipino, dala sa isang bahagi ng pagkakaugnay nito sa mga paksa ng panliligaw at romanseng heteroseksuwal. Habang ikinakabit ng marami ang harana sa katuparan ng pagnanasang erotiko, hinaraya ng dalawang manunulat na Filipino ang serenata bilang kabaliktaran nito sa pangkalahatan: ang isa rito’y si Francisco Balagtas sa La India Elegante y El Indio Amante (1862) at ang isa pa’y si Merlinda Bobis sa Ms Serena Serenata (1995). Bagamat magkalayo sa panahon ang isa’t isa at isinulat sa ilalim ng magkaibang halo ng mga historikal at kultural na kalagayan, pinag-uugnay ang dalawang dulang may-isang yugto ng isang pinagsasaluhang haraya ng wala-sa-tonong harana, o yaong mga nabibigo sa layong siyang humubog sa kanila. Sa kanilang pagsisiyasat sa di-magkakatugmang armonya, nagbibigay sina Balagtas at Bobis ng paglalarawan ng maligalig na kondisyon ng realidad na Filipino na nadadawit sa nagtatagpong mga kritika ng kasarian, lahi, pambansa at kolonyal na kapwa mula sa loob at lampas sa mga pambansang hangganan ng arkipelago. Ang kawalan ng kalutasan ng mga harana, ng kanilang sukdulan tungo sa di-pagkakagagap, ay nagbibigay ng pangako para sa isang higit na malawak na batayan ng kultural na kritika, na nag-aayos ng ating mga inaasahan sa papel at patutunguhan ng tinawag ni Benedict Anderson na hinarayang tunog ng pambansang diskurso. Kung kayâ, gaya ng sinabi ni Anderson, maaari tayong pag-ugnayin ng hinarayang tunog sa isang partikular na paraan, ipinapanukala kung gayon ng mga wala-sa-tonong harana na kinakailangang kabakahin muna ng isang higit na komprehensibong enarmonikong pakikitalad ang presensiya at realidad ng mga sentimentalismong sintunado.

---

Keywords

harana, serenata, Francisco Balagtas, Merlinda Bobis, panitikang Filipino

---

Title (English)

Sintunado Sentimentality: Haranas in Francisco Balagtas’ La India Elegante y El Indio Amante and Merlinda Bobis’ Ms Serena Serenata

Abstract (English)

The serenade, or the harana as it is more popularly known, enjoys a special place in Philippine culture, owing in part to its attachment to the subjects of courtship and heterosexual romance. While most associate the harana with the consummation of erotic desire, two Philippine writers have imagined the serenade as generically otherwise: one being Francisco Balagtas in La India Elegante y El Indio Amante (1862) and the other being Merlinda Bobis in Ms Serena Serenata (1995). While temporally distant from one another and written under different sets of historical and cultural circumstances, both one-act plays are linked by the shared imagination of a dissonant harana, or ones that fail at the very task they were designed to do. Through their exploration of the inharmonious, Balagtas and Bobis provide a description of the fraught conditions of Philippine reality that is entangled by intersecting critiques of gender, race, the national, and the colonial from within and beyond the archipelago’s national boundaries. The irresolution of haranas, of their climax into misapprehension, provides the promise of a larger ground for cultural critique, one that belays our expectations of the function and trajectories of what Benedict Anderson calls the imagined sound of national discourse. If, as Anderson says, imagined sound connects us in a particular way, then dissonant haranas suggest that a more comprehensive enharmonic engagement must first necessarily contend with the presence and reality of sintunado sentimentalities.

---

Keywords (English)

harana, serenade, serenata, Francisco Balagtas, Merlinda Bobis, Philippine literature